ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΙΚΗΣ - ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΛΟΓΙΑ & ΕΡΓΑ

Βλέπω μπροστά μου το αναμνηστικό και έχω την αίσθηση πως έχει περάσει καιρός από τότε που μου το παρέδωσε ο Μιχάλης Τζωρτζής.

Αναμνηστικό. Δημιουργία  του Μιχάλη Τζώρτζη

1ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ξυλογλυπτικής!
Τι βαρύγδουπη, βαριά λέξη για κάτι τόσο απλό, ζεστό, όμορφο, όπως ήταν αυτό το εργαστήρι ξυλογλυπτικής που στήθηκε με μεράκι και αγάπη από λιγοστούς ανθρώπους, σε έναν πανέμορφο τόπο.
Ο Νίκος Μάνεσης είχε την ιδέα, την τρέλα, το όνειρο και κουβάλησε τα εργαλεία του από το εργαστήριό του για αυτόν τον σκοπό.
Ανταποκριθήκαμε τέσσερις  άνθρωποι από όλη τη χώρα και βρήκαμε τον τρόπο να φτάσουμε στην Κρήτη, όπου άλλοι τόσοι ενωθήκαμε και γίναμε ομάδα τέλεια!
Η Δέσποινα Πλευράκη με τον Βαγγέλη Σγουράκη και ο π. Νικήτας ανέλαβαν το κομμάτι της φιλοξενίας και το έκαναν με την καρδιά τους ζεστή και την αγκαλιά τους ανοιχτή.

Ο λόφος του Κοψά, το ξωκλήσι του προφήτη Ηλία, έγινε ο τόπος μας για έξι μέρες.

Πανοραμική του λόφου Κοψά

Χρήστος Ρέντας, Νίκος Μάνεσης, Κώστας Παναγιώτου, Δέσποινα Πλευράκη, Γιάννης Μαστοράκης (Δήμαρχος Χερσονήσου), Βαγγέλης Μίχος, Αργύρης Μπατσέλας

Εκεί χτυπούσε η καρδιά μας, συγχρονισμένη με τα σκαρπέλα, τα αλυσοπρίονα, τα τριβεία και κάθε λογής εργαλεία που χρησιμοποιήσαμε, για να ανακαλύψουμε τη μορφή που κρύβουν τα ξύλα μας.
Κάποιοι, που τους ονομάσαμε "σκαρπελάκηδες' ήταν μαστόρια καταπληκτικά και σκάλισαν στο ξύλο της φλαμουριάς, θέματα που είχαν επιλέξει εκ των προτέρων.
Κάποιοι άλλοι, δούλεψαν με διάφορα πιο "εξελιγμένα" εργαλεία για να πάρουν το αποτέλεσμα που ήθελαν από το ξύλο.
Οι υπόλοιποι, "οι βάρβαροι" αλυσοπριονάκηδες, κάτι φασαριόζηδες τύποι μας πήραν τα αυτιά μέχρι να φέρουν το έργο τους στα ίσα.
Όλοι όμως, ριχτήκαμε στη δουλειά με τέτοια διάθεση δημιουργίας, από την πρώτη μέρα, που δε χωρά αμφιβολία πως ήμασταν αφοσιωμένοι στο σκοπό μας, δίχως να προηγηθεί κάποια συνεννόηση για τον τρόπο που θα δουλέψουμε, το θέμα που θα αναζητήσουμε, τα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσουμε.
Αγαστή συνεργασία και πνεύμα ομοψυχίας ανάμεσα σε ανθρώπους που μόλις γνωριστήκαμε, δεν μπορούσα να φανταστώ πως θα γινόταν τόσο απλά.

Όλα ξεκίνησαν από την μάντρα ξυλείας του Κώστα Κυρικλάκη.
Ήταν η μαγική κίνηση που πυροδότησε όλα μας τα όνειρα.

Στη μάνδρα του Κώστα Κυρικλάκη

Νίκος Μάνεσης, Βαγγέλης Μίχος, Αργύρης Μπατσέλας, ο υπάλληλος της μάνδρας και πολύτιμος βοηθός (συγνώμη που δεν συγκράτησα το όνομά σου φίλε) Χρήστος Ρέντας.

Χρήστος Ρέντας και Νίκος Μάνεσης

Είχε απίστευτη ποσότητα κορμών ελιάς.
Να μη ξέρεις που να πρωτοκοιτάξεις!
Και το καλύτερο;
Εν λευκώ, ότι διαλέξαμε, μας δόθηκε.
Για μένα, ήταν το ήμισυ του παντός και θα του είμαι ευγνώμων γι' αυτό.
Πέμπτη 30 Αυγούστου 2018, πρώτη μέρα δημιουργίας και στο λόφο Κοψά αν πλησιάσει κανείς από μακριά, θα νομίσει πως βρίσκεται σε ξυλουργείο, μάντρα με καυσόξυλα, υλοτομούμενο δάσος. Απίστευτος θόρυβος από οκτώ ανθρώπους που δουλεύουν πυρετωδώς.
Ο Γιώργος Αθανασάκης, με τον Κώστα Παναγιώτου, οι "σκαρπελάκηδες" έχουν βάλει το φλαμούρι τους στον πάγκο και το πελεκάνε με τα σκαρπέλα τους.

Γιώργος Αθανασάκης επί το έργον με τα σκαρπέλα του.

Κώστας Παναγιώτου, έτερος σκαρπελάκιας!

Ο Νίκος ο Μάνεσης και ο Χρήστος ο Ρέντας με τα αλυσοπρίονα διαμορφώνουν τον κορμό ευκαλύπτου ο πρώτος, τον κορμό ελιάς ο δεύτερος για να δώσουν η φόρμα που θα σκαλίσουν.

Νίκος Μάνεσης δημιουργεί την Μετανάστευση στον κορμό Ευκαλύπτου

Χρήστος Ρέντας περιποιήτε το φτέρωμα του κύκνου του.

Κι εγώ ανάμεσά τους, να καθαρίζω το πόνεμα της ελιάς κουβαλώντας το μέσα έξω, ανάλογα με το εργαλείο που χρησιμοποιούσα.

Έξω, για να σώσω τους μέσα από την σκόνη του τροχού.

Το απόγευμα έγινε ο αγιασμός της εκδήλωσης. Λογική εξέλιξη, αφού η φιλοξενία μας ήταν υπό την σκέπη του π. Νικήτα.  Ο Πολιτιστικός σύλλογος Ανώπολης φρόντισε για τα κεράσματά μας και ήταν όλα νοστιμότατα!

Μέλη του Πολιτιστικού με τα καλούδια τους

Την επόμενη μέρα, προστέθηκαν στην ομάδα ο Αργύρης Μπατσέλας  από Άργος Ορεστικό Καστοριάς 

Αργύρης Μπατσέλας με το ηλεκτρικό του αλυσοπρίονο

και ο Μάνος Πετράκης από τα Χανιά

Ο απίστευτος καλλιτέχνης, Μάνος Πετράκης με το περίτεχνο γλυπτό του

Ο Μαρίνος Μαρκάκης, κάποιες φορές τα κατάφερε να είναι στη συντροφιά μας με την κιθάρα από ξύλο μαύρης μουριάς. 

Μαρίνος Μαρκάκης με την κιθάρα του...

Οι υπόλοιπες μέρες κύλησαν αρμονικά και δημιουργικά, με τα όποια μικροπροβλήματα να μη μας επηρεάζουν στο έργο μας.

Μια μέρα πριν παραδώσουμε τα έργα μας, ενσωματώθηκε στην ομάδα η Γεωργία Μάρκου από Αθήνα, κάτοικος Χανίων και πρόλαβε να παραδώσει την γοργόνα της το απόγευμα της Τρίτης 4/9.

Γεωργία Μάρκου, σκάβει στα γρήγορα τη φλαμουριά της να προλάβει το χρόνο

Η αλήθεια είναι, πως έχω απομακρυνθεί από την κατάσταση υπερδιέγερσης που βρισκόμουν τις μέρες της δημιουργίας. Έτσι, δεν θα έχει και το ανάλογο περιεχόμενο η περιγραφή που θα προσπαθήσω να κάνω, για τις σκέψεις μου και τα συναισθήματα που μου ξυπνούσε όλη αυτή η διαδικασία.

Κάθε φορά που ξεκινώ ένα έργο, είναι αδύνατο να προσδιορίσω το αποτέλεσμα και φυσικά το θέμα του. Έτσι όταν ξεκίνησα να καθαρίζω αυτό το καρκίνωμα της ελιάς - στην Κρήτη έμαθα πως το καλούν  Πόνεμα  (τι όμορφη λέξη!) - δεν μπορούσα να φανταστώ την ιστορία που θα έπλεκα, καθώς αποδομούσα τα σαθρά υλικά, τα χώματα και τις πέτρες που είχε φυλακισμένα μέσα του.

Το πόνεμα μόλις το εντόπισα στη μάνδρα του Κώστα Κυρικλάκη

Βαγγέλης Μίχος και Κώστας Κυρικλάκης

Στην αρχή φάνηκε ένα κεφάλι κύκνου, να κρύβεται κάτω από την φτερούγα του. Δεν με ενέπνευσε αυτή η πρώτη ανακάλυψη. Όταν γύρισα πλευρά και άρχισα να καθαρίζω, ξεπρόβαλε μπροστά μου η εικόνα αυτή.

Ένα έμβρυο, στην μήτρα του πονέματος, με το ομφάλιο λώρο πάνω από το κεφάλι του. 

Και άρχισε να πλέκει και να ξεπλέκει ιστορίες το μυαλό μου. Να θυμάμαι, να ζω ξανά καταστάσεις, να ξεφεύγω από αυτές, πλάθοντας μια νέα ιστορία.

Δημιούργησα το δικό μου Ιδαίον Άνδρον.

Με αντίθετη πορεία από αυτήν της ιστορίας του Δία. (Γεννήθηκε στο Δικταίον και μεγάλωσε  στο Ιδαίον)Αφού όρισα το έμβρυο ως Δία, η άλλη όψη του πονέματος, σίγουρα θα είχε την Ρέα.

Και την είχε σε μια στάση, σαν αυτή που παίρνουν οι μητέρες όταν προσεύχονται για τα παιδιά τους. Όταν ανησυχούν γι' αυτά!

Στο πλάι του πονέματος, βρίσκονταν τα δυο κλαδιά που το μεγάλωσαν.

Το ένα από αυτά, έγινε ο Κουρήτης, φύλακας άγγελος του Δία.

Κατά τη διάρκεια των εργασιών, ερχόντουσαν γονείς, γιαγιάδες και παππούδες κυρίως, με τα εγγόνια τους και συνομιλούσαμε. Μου άρεσε να ακούω τις ιστορίες που έβλεπαν στο έργο μου τα παιδιά.

Ένα από αυτά, ένα κοριτσάκι κοντά στα δέκα, αφού είπε την ιστορία του, άκουσε και τη δικιά μου και μου χάρισε το πολυτιμότερο πρόσωπο στο έργο. Με αυτό ολοκληρώθηκε πλήρως.

Στην άλλη πλευρά, το άλλο κλαδί που έτρεφε το πόνεμα, είχε γίνει το στόμα του Κρόνου που έτρωγε τα παιδιά του.Για να γλυτώσει το παιδί της η Ρέα, το τάιζε με φασκιωμένες κοτρόνες.

Από τη χαρά μου, τη συγκίνηση, ξέχασα και το όνομά της. Ήταν η πιο δυνατή στιγμή για μένα, όλης αυτής της προσπάθειας. Η στιγμή της συν-δημιουργίας του καλλιτέχνη με τον θεατή.

Η παρουσία μου σε αυτή τη δημιουργική προσπάθεια, ολοκληρώθηκε με δυο έργα μικρής εμβέλειας μεγάλης συναισθηματικής αξίας για μένα.

Το ένα ήταν αφιερωμένο στην Δέσποινα Πλευράκη, σαν ελάχιστη ανταπόδοση της ζεστής της φιλοξενίας και αναγνώριση της εξαιρετικά δύσκολης προσπάθειας να διαφυλάξει την ηρεμία σε όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές.

Το δεύτερο, δημιουργήθηκε για να καλύψει την ανάγκη, να καταγραφούν τα ονόματα των δημιουργών σε ανάμνηση της συμμετοχής μας.

Από ένα κομμάτι ελιάς, που περίσσεψε από το έργο του Χρήστου Ρέντα, βγήκε αυτό.

Εκτός από τα ονόματα που χαράχθηκαν μπροστά, περιμετρικά της κεφαλής του, σκαλίστηκαν 8 φάτσες. (Είναι μια άσκηση αναζήτησης που αγάπησε ο π. Νικήτας)

Στην τελετή παράδοσης, την Τρίτη 4/9 ήταν η πρώτη δύσκολη στιγμή αυτής την ομάδας συν δημιουργών.

 Είναι πέντε η ώρα, και αποφασίζουμε με τον Κώστα και τον Χρήστο, να ανέβουμε στο ξωκλήσι για να ανταμώσουμε τον Νίκο που δήλωσε πως θα βρίσκεται εκεί από νωρίτερα.

Κλειστή πόρτα.

Σε λίγο εμφανίζονται δυο άνθρωποι, που κάποια μέρα, βρέθηκαν ανάμεσά μας και μας χάρισαν τις μελωδίες της φλογέρας που κατασκεύασαν επι τόπου.

Ήταν ο Δαμιανός Βασιλάκης και ο Χαραλάμπης Μανδελενάκης. Από αυτό το αντάμωμα, κρατώ τη γλύκα αυτής της φωτογραφίας από το φακό του Χρήστου Ρέντα, που εκτός από υπέροχος καλλιτέχνης ξυλογλυπτικής,  αποδείχθηκε και δεινός φωτογράφος.

Δαμιανός Βασιλάκης, Βαγγέλης Μίχος, Χαράλαμπος Μανδελενάκης

Ο Νίκος πουθενά. Εμφανίστηκαν και άλλοι έξω από την αυλόπορτα και κάποια στιγμή ήρθε ο παπά Νικήτας και μπήκαμε μέσα.

Η απουσία του Νίκου τροφοδοτεί την ανησυχία μας και αλλάζει τα δεδομένα. Κάποια στιγμή, κατά τις έξι και τέταρτο, αφού έχουν έρθει όλοι, επίσημοι και μη, χορευτικά, κόσμος πολύς, ήρθε με ένα μαύρο σύννεφο πάνω από το κεφάλι του.

Δεν αναζητήσαμε αιτίες και προσπεράσαμε την κατάσταση. Σοφή απόφαση. 

Η γιορτή μας κύλησε όμορφα και σιγά - σιγά χάθηκε η μαυρίλα.

Όμως η αιτία ήταν εκεί και πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Με στεναχωρεί αφάνταστα το γεγονός, πως πριν απολαύσουμε τις χαρές της προσπάθειάς μας αυτής, χαλάσαμε καρδιές για το που θα γίνει το επόμενο.  Θαρρείς και είναι αυτοσκοπός!

Δήλωσα κάποια ανύποπτη στιγμή, όταν άνοιγε και έκλεινε η κουβέντα γι' αυτό το θέμα, πως ένας θεσμός για να έχει εξέλιξη, πρέπει να παραμείνει στον τόπο που ξεκίνησε. Να μη "μεταφυτευτεί" γιατί μπορεί να μη πιάσει.

Κατανοώ την ανάγκη των φίλων μου για μεγαλύτερη επισκεψιμότητα κατά τη διάρκεια των εργασιών. 

Όμως αυτό που βίωσα σε αυτόν τον ιστορικό λόφο Κοψά, δεν νομίζω πως μπορώ να το βρω οπουδήποτε αλλού. Την ενέργεια που μου προσέφερε η θέση, το αδιάκοπο αεράκι, η αεικίνητη μορφή του παπά Νικήτα, το φλογισμένο του βλέμμα για όσα γίνονταν. τα όνειρά του για τα έργα που θα κάνει για να στεγάσει τα γλυπτά, το μέλημά του για τη μορφή που θα πάρει ο λόφος σε λίγα χρόνια, με τα δένδρα που έχει φυτέψει και ποτίζει και περιποιήτε.

Αισθάνθηκα πως η παρουσία μας, ήταν μια πηγή αισιοδοξίας και κάτι πολύ πιο σημαντικό από αυτό καθ' αυτό το πόνημα του Συμποσίου Ξυλογλυπτικής.

Ρομαντικός γαρ, δηλώνω λάτρης των καταστάσεων που οι άνθρωποι αλληλοστηρίζονται και βρίσκουν λύσεις όταν και όπου  υπάρχουν προβλήματα και δεν τα δημιουργούν οι ματαιοδοξίες μας.

Το αποτέλεσμα της δουλειάς μας στο ξωκλήσι του προφήτη Ηλία, έγινε η μαγιά για να συνεχίσει αυτή η προσπάθεια και στο μέλλον, να ενώνει ανθρώπους, να δημιουργεί καλλιτεχνήματα, να γράφει ιστορία.

Και είναι αυτό.

Μινώταυρος και Αριάδνη, έργο του Αργύρη Μπατσέλα σε κορμό ελιάς

Κιθάρα, έργο του Μαρίνου Μαρκάκη σε ξύλο Μουριάς. Προτομή γυναίκας, έργο του Μάνου Πετράκη σε ξύλο ευκαλύπτου.

Ορφέας. Έργο του Κώστα Παναγιώτου σε ξύλο φλαμουριάς.

η αφεντιά μου, με το πόνεμα της ελιάς. και τον Νίκο Μάνεση να αναζητεί τρόπο να διώξει τα μαύρα σύννεφα.(Τον αγαπώ αυτόν τον τύπο!)

Ο μαύρος κύκνος, του Χρήστου Ρέντα, σε κορμό ελιάς. Ο Μινώταυρος και η Αριάδνη δίπλα του. Η μετανάστευση. Έργο του Νίκου Μάνεση σε κορμό ευκαλύπτου. Διακρίνεται και ο Ορφέας του Κώστα Παναγιώτου.

Ο Εσταυρωμένος . Έργο του Γιώργου Αθανασάκη σε ξύλο φλαμουριάς.

Πρώτο στη σειρά, το έργο Γοργόνα, της Γεωργίας Μάρκου σε ξύλο φλαμουριάς.

Προσωπείο. Έργο του Νίκου Μάνεση, σε ξύλο κυπαρισσιού.

Αυτή  η καταγραφή, έχει σκοπό να διασώσει στο χρόνο μια προσπάθεια με πολύ ευγενικά κίνητρα, από λίγους ανθρώπους με πολύ μεράκι και αγάπη για αυτό που κάνουν.

Θα τους χρωστώ ευγνωμοσύνη για τις στιγμές που έζησα μαζί τους και δηλώνω παρών σε μελλοντική προσπάθεια με τους ίδιους στόχους.